De antwoorden op veelgestelde vragen van organisaties

Een bank heeft graag zoveel mogelijk klanten: elke klant geeft met haar verbintenis een stuk vertrouwen aan een bank. Van bank veranderen is dus – zelfs met weinig geld – een prima signaal om aan te geven dat jouw vertrouwen in de bank op een laag pitje staat.

We merken dat voor banken hun imago minstens zo’n grote zorg is als het geld dat dreigt te verhuizen.

Daarom roepen wij niet alleen op om je geld bij je bank weg te halen, maar tegelijkertijd ook je bank te laten weten waarom. Dat kan via de website www.bankwijzer.be of door rechtstreeks je bankkantoor aan te schrijven of aan te spreken. Zeg ook aan jouw nieuwe bank waarom je naar hen overstapt, zo bevestigen we hun inspanningen voor meer duurzaamheid.

Vergeet niet  de Move Your Money campagne mee te onderschrijven via www.moveyourmoney.be. Vorig jaar haalden we 10.000 handtekeningen op. Dit jaar willen we de 20.000 bereiken! Collectieve actie van divestment campagnes en communicatie in de media hebben nog een groter effect. Het zorgt ervoor dat het thema op de publieke en politieke agenda komt en blijft.

Een goed voorbeeld van divestment dicht bij huis is de keuze die de Universiteit van Gent (UGent) heeft gemaakt. Zij trokken al hun investeringen terug uit fossiele brandstoffen en een reeks andere schadelijke sectoren. Al snel begonnen ook andere universiteiten met stappen te zetten richting divestment. UGent heeft zelfs een impact gehad tot ver buiten haar eigen beleggingen. Verschillende banken werden namelijk gedwongen nieuwe fossielvrije fondsen  op de markt te brengen, of bestaande fondsen aan te passen.

Proficiat, jij bent een mover!

Op de pagina www.moveyourmoney.be/vleugels vind je concrete tips om Move Your Money verder te ondersteunen als ambassadeur.

Voor individuen bestaat er een gratis en eenvoudige bankoverstapdienst voor zichtrekeningen die je opstart via je nieuwe bank. Zij neemt dan contact op met jouw oude bank, en regelt alles voor jou. FairFin werkt aan een eenvoudige brochure daarover. Voorlopig verwijzen we naar de bankoverstapbrochure van de bankenfederatie Febelfin.

Voor organisaties is de procedure omslachtiger. Maar niet onoverkomelijk. Je moet zowel met je nieuwe als met je oude bank contact opnemen en goed opvolgen of alle modaliteiten goed worden overgezet (denk aan de zichtrekening, spaarrekening, kaarten, automatische betalingsopdrachten, domiciliëringen, maar ook regelmatig ontvangen bedragen …).

Op www.bankwijzer.be vind je de duurzaamheidsscore van een reeks belangrijke banken in België. Je kan een gemiddelde score raadplegen of selecteren op het thema dat je belangrijk vindt, zoals klimaat, mensenrechten, natuur of wapens.

De Bankwijzer score baseert zich enkel op investeringsbeleid (de regels die een bank voor zichzelf opstelt bij haar investeringen), maar komt in grote lijnen overeen met de maatschappelijke voetafdruk van banken door hun effectieve investeringen. Een uitzondering is ING. Deze bank vermeldt veel duurzaamheidsregels op haar website en in haar jaarverslagen, maar blijkt er in de praktijk vaak niet naar te leven.

Naast het investeringsbeleid waarover je bij de Bankwijzer informatie vindt, zijn er nog een aantal andere factoren die volgens FairFin bepalen in hoeverre een bank echt duurzaam en sociaal is. Niet-beursgenoteerde banken worden minder gedwongen om op korte termijn veel winst te maken voor de aandeelhouders en kunnen veel gemakkelijker een duurzaam beleid waarmaken. Kleinere lokale banken investeren vaker in de lokale economie en speculeren minder. Ook is het gemakkelijker voor Belgische burgers en organisaties (zoals FairFin) om invloed uit te oefenen op het beleid van een bank als haar hoofdzetel zich in België bevindt.

Praktische overwegingen zijn natuurlijk ook belangrijk bij het kiezen van een bank. Welke bank heeft lokale kantoren? Welke biedt een betaalkaart aan? Welke heeft uitgebreide online tools? Een algemeen overzicht vind je in de overzichtstabel onderaan deze pagina en we geven in detail antwoord in de vragen die volgen.

Om de twee jaar voert FairFin een grondige screening van (momenteel) 9 banken via de Bankwijzer methodologie. We kozen ervoor de grootste banken op te nemen (BNP Paribas, ING, KBC en Belfius beslaan 70% van de Belgische markt) en een aantal kleinere spelers die goed scoren op het vlak van duurzaamheid.

Eind 2017 brachten we de publicatie De Staat van de Banken uit. Je vindt ze hier. Daarin is, naast de Bankwijzer banken, ook een evaluatie opgenomen van ABK Bank, AXA Bank, Bank J. Van Breda, Beobank, bpost bank, Crelan, Groupe CPH, Europabank en Keytrade Bank.

Eind 2020 brengen we een geactualiseerde versie van de publicatie uit.

NewB is een nieuwe coöperatieve bank waarvoor duurzaamheid al van bij het ontstaan essentieel is. FairFin was van bij de start betrokken bij de beweging en is, net als vele middenveldorganisaties en Belgische burgers aandeelhouder van de bank.

NewB verkreeg onlangs haar banklicentie en gaat in de loop van 2020 echt van start. Op welke manier  haar ethische principes in concrete procedures worden gegoten en toegepast, zullen we pas bij de opstart van de bank kunnen evalueren.

Vanaf 2021 zal NewB worden opgenomen in de Bankwijzer en zullen we op een onafhankelijke manier het beleid screenen en vergelijken met dat van andere banken. Op basis van de principes van NewB, schatten we momenteel in dat de bank op alle Bankwijzer thema’s goed zal scoren.

In principe zal NewB een goed aanbod diensten hebben voor organisaties, zoals een zichtrekening en een betaalkaart. NewB zal in eerste instantie een internetbank zijn, dus zonder agentschappen.

Van de meer duurzame banken hebben Argenta en vdk bank een netwerk van lokale kantoren. Voor Argenta is dat over heel België verspreid. vdk bank heeft voornamelijk kantoren in Oost- en West Vlaanderen, en sinds kort ook in Antwerpen, Mechelen en Leuven.

Een algemeen overzicht van banken, duurzaamheid en praktische aspecten vind je in overzichtstabel onderaan.

Triodos is de meest duurzame bank en biedt een zichtrekening aan voor organisaties. Daaraan is echter geen bankkaart verbonden. Als je een zichtrekening met betaalkaart nodig hebt, zijn vdk bank of Argenta de meest duurzame opties.

We hebben er weet van dat Argenta sommige organisaties geen zichtrekening wilde geven omdat ze er privé geen klant waren. Laat het ons zeker weten indien je dit ook voorhebt.

In de nabije toekomst zal ook NewB een (online-) zichtrekening met betaalkaart voor organisaties aanbieden.

Een algemeen overzicht van banken, duurzaamheid en praktische aspecten vind je in overzichtstabel onderaan.

Als je een zichtrekening met betaalkaart nodig hebt, zijn vdk bank of Argenta de meest duurzame opties.

Een algemeen overzicht van banken, duurzaamheid en praktische aspecten vind je in overzichtstabel onderaan.

Bij Triodos zijn alle spaarrekeningen duurzaam. Bij vdk bank is de SpaarPlus Rekening duurzaam.

In de toekomst zou ook NewB duurzame spaarrekeningen aanbieden.

Op dit moment staat minder dan 1% van het totale spaargeld in België (270 miljard euro!) op een duurzame spaarrekening. Er is dus nog veel marge voor verbetering. Je kan eenvoudig een duurzame spaarrekening bij Triodos nemen naast je zichtrekening bij een andere bank. En je kan je bank aanzetten tot het aanbieden van duurzame spaarrekeningen.Een algemeen overzicht van banken, duurzaamheid en praktische aspecten vind je in overzichtstabel onder vraag 4.

Intuïtief willen we allemaal wel zo weinig mogelijk kosten betalen en willen we graag wat opbrengst op ons spaargeld. Maar let op met verborgen kosten.

De afgelopen jaren hebben sommige banken spotgoedkope of zelfs gratis rekeningen en diensten aangeboden. Dit is onder andere mogelijk omdat banken kosten kunnen drukken dankzij online en mobiel bankieren, maar niet alleen. Gratis rekeningen zijn vaak een lokmiddel om klanten aan te trekken. De bank verdient dan haar brood met andere betalende diensten of producten waar de kosten verborgen zijn. De waakhond van de financiële sector (FSMA) heeft een vergelijkingstool uitgewerkt om bankkosten van zichtrekeningen en verwante diensten te vergelijken op basis van persoonlijke behoeftes. We raden aan om zoveel mogelijk elementen samen te vergelijken en niet alleen de zichtrekeningen.

Meer rendement op je spaargeld betekent vaak ook extra risico. Er bestaat een Belgische “bankdepositogarantie” tot 100.000 euro per bank en per persoon of onderneming. Deze garantie is wettelijk bepaald, maar FairFin stelt zich wel de vraag of deze garantie werkelijk volledig uitvoerbaar zou zijn (zeker bij een algemene financiële crisis). Daarom is het belangrijk om bij de bankkeuze een goed evenwicht te kiezen tussen rendement en veiligheid.

Gezien de momenteel extreem lage, en zelfs soms negatieve rentevoeten op de financiële markten, passen sommige banken sinds kort nul intrest of zelfs negatieve intrest toe. Dat geldt wel enkel voor sommige klanten (momenteel nog niet voor particulieren, soms wel voor bedrijven) en vanaf een bepaald bedrag op de rekening. Neem dus steeds zoveel mogelijk elementen in overweging bij het zoeken naar een rekening voor je organisatie!

Zowel bij Triodos, vdk bank als Argenta kan je online bankieren (rekeningen beheren, overschrijvingen doen, …). Bij NewB zal dat binnenkort ook het geval zijn.

Wie heel veel verrichtingen doet en zijn bankrekening wil verbinden met zijn boekhoudsysteem (bijvoorbeeld dankzij de applicatie Isabel) kan enkel bij een grootbank terecht.

Van de grootbanken raden we momenteel Belfius aan. Eerst en vooral haalt deze bank de beste score op klimaat vergeleken met de andere grootbanken. (Deze is wel nog altijd middelmatig en slechter dan sommige kleinere banken.)
Daarenboven is de bank niet beursgenoteerd is heeft ze  haar hoofdzetel in België.
Sinds de bankencrisis is Belfius eigendom van de Belgische staat. Via de campagne “Belfius is van Ons” ijvert FairFin voor het publiek beheer van de bank zodat Belfius een maatschappelijke opdracht kan krijgen (meer info op www.belfiusinvanons.be).

Een algemeen overzicht van banken, duurzaamheid en praktische aspecten vind je in overzichtstabel onderaan.

Alle banken van de bankwijzer bieden internationaal betalingsverkeer aan. Kleinere banken (zoals de meest duurzame banken van de Bankwijzer) werken voor internationaal betalingsverkeer samen met grootbanken. Daardoor kan het internationaal betalingsverkeer langzamer en soms duurder zijn dan bij grootbanken.

Van de grootbanken raden we momenteel Belfius aan. Eerst en vooral haalt deze bank de beste score op klimaat vergeleken met de andere grootbanken. (Deze is wel nog altijd middelmatig en slechter dan sommige kleinere banken.) Daarenboven is de bank niet beursgenoteerd en heeft ze haar hoofdzetel in België. Sinds de bankencrisis is Belfius eigendom van de Belgische staat. Via de campagne “Belfius is van Ons” ijvert FairFin voor het publiek beheer van de bank zodat Belfius een maatschappelijke opdracht kan krijgen (meer info op www.belfiusinvanons.be).

Een algemeen overzicht van banken, duurzaamheid en praktische aspecten vind je in overzichtstabel onderaan.

De mogelijkheden om je bankverrichtingen te koppelen aan je boekhoudsysteem zijn beperkter bij de meest duurzame banken. Alle banken, ook Triodos, vdk bank en Argenta, bieden wel Coda bestanden aan die je kunt uploaden in je boekhoudsysteem.

Maar ze werken niet met applicaties zoals Isabel die de volledige integratie van de bankverrichtingen in de boekhouding mogelijk maakt. Die applicaties worden momenteel enkel aangeboden door grootbanken.

Van de grootbanken raden we momenteel Belfius aan. Eerst en vooral haalt deze bank de beste score op klimaat vergeleken met de andere grootbanken. (Deze is wel nog altijd middelmatig en slechter dan sommige kleinere banken.) Daarenboven is de bank niet beursgenoteerd en heeft ze haar hoofdzetel in België. Sinds de bankencrisis is Belfius eigendom van de Belgische staat. Via de campagne “Belfius is van Ons” ijvert FairFin voor het publiek beheer van de bank zodat Belfius een maatschappelijke opdracht kan krijgen (meer info op www.belfiusinvanons.be).

Een algemeen overzicht van banken, duurzaamheid en praktische aspecten vind je in overzichtstabel onderaan.

Van de meer duurzame banken bieden Triodos (enkel bepaalde specifieke projecten) en vdk bank kredieten aan voor organisaties. Ook NewB zal hier selectief te werk gaan.

Van de grootbanken raden we momenteel Belfius aan. Eerst en vooral haalt deze bank de beste score op klimaat vergeleken met de andere grootbanken. (Deze is wel nog altijd middelmatig en slechter dan sommige kleinere banken.) Daarenboven is de bank niet beursgenoteerd en heeft ze haar hoofdzetel in België. Sinds de bankencrisis is Belfius eigendom van de Belgische staat. Via de campagne “Belfius is van Ons” ijvert FairFin voor het publiek beheer van de bank zodat Belfius een maatschappelijke opdracht kan krijgen (meer info op www.belfiusinvanons.be).

Op dit moment wordt slechts 15% van de investeringen geplaatst in beleggingsproducten die zich duurzaam noemen. Er bestaat een relatief groot aanbod van zulke “duurzame” producten op de markt, ook bij alle grootbanken.

FairFin staat kritisch tegenover veel van die duurzame beleggingsproducten..

De banken die het slechtst scoren op de Bankwijzer, zoals BNP Paribas, bieden ook dergelijke duurzame producten aan. Die zijn dan soms min of meer duurzaam, maar daartegenover staat dat de bank het overgrote deel van haar fondsen in onduurzame, zelfs schadelijke activiteiten investeert. 

Er bestaan “vele tinten groen” op de markt en het is voor de gewone burger erg moeilijk om te weten wat echt duurzaam is. “Greenwashing” (fondsen die zich als duurzaam voordoen maar eigenlijk niet zijn) is de wereld nog niet uit, en een hele reeks “duurzame” fondsen investeren nog steeds in fossiele energie bijvoorbeeld. Er bestaan verschillende labels, met allemaal een verschillend ambitieniveau (zie ook volgende vraag).

Wie door de bomen het bos niet meer ziet en graag een eenvoudige en duidelijke oplossing wil, raden we aan om reserves te beleggen via Triodos. Al hun beleggingsproducten zijn duurzaam en fossielvrij. Sommige Triodos fondsen worden ook verdeeld via vdk bank. 

Andere banken bieden ook tamelijk duurzame producten aan, zoals KBC (onder de noemer “Socially Responsible Investments, SRI) , maar het ambitieniveau ligt daar meestal wat lager. Bovendien is er soms minder transparantie over de criteria en blijft het algemene beleid van de grootbanken jammer genoeg onduurzaam.

Organisaties met veel reserves (zoals universiteiten, pensioenfondsen, enz…) raden wij aan om een duurzame portefeuille op maat te laten maken, die overeenkomt met de normen en waarden van de organisatie. Hoe je dat best aanpakt, welke valkuilen er zijn en waar je op moet letten, kan je nalezen in de brochure Institutioneel geld aan het werk voor een duurzame toekomst.

De Belgische bankenfederatie Febelfin richtte kort geleden zelf een label op, met de naam “Towards Sustainability”. Het ambitieniveau is erg laag (het is bijvoorbeeld verre van fossielvrij). FairFin is ook van oordeel dat de banken niet zelf mogen bepalen wat wel of niet een duurzaam label mag krijgen. Dit verdient een maatschappelijk debat, en regelgeving vanuit de overheid.  FairFin maakte een analyse bij de lancering van het label.

Een ander redelijk bekend label is dat van Forum Ethibel. Ethibel is wel een onafhankelijke vzw en hun label is veel strenger, maar ook niet volledig fossielvrij.

Let ook op met de certificering van Ethibel. Die houdt enkel in dat de praktijk van een fonds strookt met haar eigen beleid maar zegt niets over het ambitieniveau ervan.

Op het niveau van de Europese Unie wordt momenteel gewerkt aan bepaalde criteria (de zogenaamde taxonomie) om te helpen bepalen wat wel of niet “groen” is. Die discussie is echter nog niet afgerond.

Het zou zeer goed zijn die algemeen geldende criteria te hebben, als ze ambitieus genoeg zijn.

Sinds kort moet elk tweede pijlerpensioenfonds een transparantieverslag opstellen waarin onder andere moet staan wat het fonds precies onderneemt op het vlak van duurzaamheid. Elke aangeslotene (pensioengerechtigde) kan dit verslag opvragen. Dit is de eerste stap om te weten wat de huidige situatie is.

Indien er onvoldoende rekening wordt gehouden met duurzame aspecten, kan je de beheerder van het fonds hierover aanspreken. Bij verschillende fondsen, zeker sectorfondsen, zetelen ook werknemersvertegenwoordigers (vakbonden) in de Raad van Bestuur.

Via deze link naar de website www.duurzaam-pensioen.be/nl/contacteer-je-beheerder/ vind je een voorbeeldbrief die je kan sturen naar de beheerder van je fonds.

In de brochure Institutioneel geld aan het werk voor een duurzame toekomst staat uitgelegd wat kan gedaan worden om investeringen te verduurzamen en hoe in het beheer meer inzage en inspraak kan bekomen worden. Die aanbevelingen gelden ook voor pensioenfondsen.